Τελομερή και βιολογική ηλικία
Η γήρανση δεν οφείλεται στην φθορά του σώματος που αυξάνει με την ηλικία, όπως πιστεύαμε μέχρι και λίγα χρόνια πριν. Οφείλεται στη σταδιακή σμίκρυνση των ακραίων τμημάτων των χρωμοσωμάτων, των τελομερών.
Το 2009 το Νόμπελ Ιατρικής απονεμήθηκε σε 3 επιστήμονες – E. Blackburn, C. Greider, J. Szosak – για τις ανακαλύψεις τους στη βιολογία των τελομερών και στους μηχανισμούς γήρανσης του ανθρώπινου οργανισμού, αλλά και την ανακάλυψη του ενζύμου της τελομεράσης που τα μακραίνει ξανά.
Όπως χαρακτηριστικά αναφέρει και ο γιατρός Δημήτρης Τσουκαλάς, η τελομεράση αντισταθμίζει τις βλάβες που προκαλούνται στα τελομερή κατά τη διάρκεια της ζωής. Η ταχύτητα όμως με την οποία καταφέρνει το συγκεκριμένο ένζυμο να επιμηκύνει τελικά τα τελομερή είναι μικρότερη από αυτή με την οποία συρρικνώνονται. Η συρρίκνωση των τελομερών είναι ο βασικός μηχανισμός που προκύπτει η γήρανση και οι ασθένειες που συνδέονται με αυτό.
Παλαιότερα και πριν την ανακάλυψη των τελομερών, πιστεύαμε ότι η γήρανση προκύπτει με την πάροδο του χρόνου μέσω της συσσώρευσης βλαβών σε επίπεδο κυττάρων και οργάνων. Θεωρούσαμε ότι οι βλάβες συσσωρεύονται και το σώμα μας φθείρεται μέσα από τη χρήση κατά τον ίδιο τρόπο που φθείρεται και μια μηχανή. Μέσα όμως από τις ανακαλύψεις της βιολογίας των τελομερών αποκαλύφθηκε ότι η αλήθεια είναι εντελώς διαφορετική.
Δεν γερνάμε εξαιτίας της φθοράς και της συσσώρευσης βλαβών σε κυτταρικό επίπεδο, αλλά κυρίως μέσω του μηχανισμού συρρίκνωσης των τελομερών. Οι συσσωρευμένες βιολογικές βλάβες αναγκάζουν όμως τα κύτταρα μας να διαιρούνται με υψηλότερο ρυθμό, πράγμα που συρρικνώνει ταχύτερα τα τελομερή μας με αποτέλεσμα να γερνάμε και να πεθάνουμε νωρίτερα από την μέγιστη γενετικά προκαθορισμένη διάρκεια ζωής.
Πηγή drtsoukals.com
Η φθορά δεν είναι λοιπόν η αιτία της γήρανσης, αλλά ένας παράγοντας που την επιταχύνει. Οι δύο αυτοί μηχανισμοί μπορεί να φαίνονται παρόμοιοι μεταξύ τους η διαφορά όμως είναι τεράστια στον τρόπο που μας επιτρέπουν τελικά να επηρεάσουμε τη μακροζωία και την υγεία μας.
Τα κύτταρά μας έχουν στη διάθεση τους ένα περιορισμένο αριθμό διαιρέσεων κατά τη διάρκεια της ζωής μας. Ο αριθμός αυτός είναι περίπου 50 κυτταρικές διαιρέσεις και ρυθμίζεται μέσα από το μήκος των τελομερών. Ο τρόπος ζωής μας καθορίζει
πόσο θα μας διαρκέσουν οι κυτταρικές διαιρέσεις που έχουμε στη διάθεση μας.
Ενέργειες και παράγοντες που βλάπτουν τα κύτταρα μας είναι:
το κάπνισμα
ο ανεπαρκής ύπνος
οι κακές διατροφικές επιλογές και οι μεγάλες εναλλαγές βάρους
η υπερινσουλιναιμία (αυξημένα επίπεδα ινσουλίνης). Η ινσουλίνη είναι αυξητικός παράγοντας που ωθεί τα κύτταρα σε ταχύτερο πολλαπλασιασμό.
οι ελλείψεις σε βιταμίνες και θρεπτικά συστατικά
η υπερβολική όπως και η καθημερινή κατανάλωση αλκοόλ
η χρήση ναρκωτικών ουσιών
η παχυσαρκία
η έλλειψη άσκησης
το υπερβολικό στρες
η μη επαρκής κατανάλωση νερού
η έκθεση σε τοξίνες
η έλλειψη βιταμίνης D
η έκθεση σε επιβλαβή ακτινοβολία
η αυξημένη οξείδωση
η έλλειψη αντιοξειδωτικών
Οι παραπάνω συνθήκες αναγκάζουν τα κύτταρά μας να διαιρούνται με ταχύτερο ρυθμό, προκειμένου να επισκευάσουν τους ιστούς που υπόκεινται σε βλάβη και αυξάνουν κατά συνέπεια την ταχύτητα που γερνάμε. Πράγματι, όλοι οι παραπάνω παράγοντες συσχετίζονται με κοντύτερα τελομερή, αυξημένη συχνότητα εμφάνισης νόσου και πρόωρο θάνατο.
Βιολογική και Χρονολογική Ηλικία
Όσο ταχύτερα διαιρούνται τα κύτταρά μας τόσο ταχύτερα συρρικνώνονται και τα
τελομερή μας. Περισσότερες βλάβες σε κυτταρικό επίπεδο αντιστοιχούν σε μεγαλύτερο αριθμό κυτταρικών διαιρέσεων για την διόρθωση των ιστών.
Μπορεί λοιπόν εύκολα να γίνει κατανοητό πώς δύο άτομα μπορούν να έχουν την ίδια χρονολογική ηλικία, να βρίσκονται όμως σε εντελώς διαφορετική βιολογική
κατάσταση και να έχουν, επομένως, διαφορετική βιολογική ηλικία.
Το μήκος των τελομερών είναι ακριβής δείκτης της βιολογικής σε σχέση με την χρονολογική ηλικία ενός ατόμου. Όσο μακρύτερα είναι τα τελομερή μας τόσο
μικρότερη είναι και η βιολογική μας ηλικία, ενώ τα μικρότερα τελομερή συνδέονται με υψηλότερη θνησιμότητα και νοσηρότητα.
Τι μπορούμε να κάνουμε για να προστατεύσουμε τα τελομερή μας
Ο ιατρός Δημήτρης Τσουκαλάς μας συμβουλεύει ότι οι ενέργειες που προστατεύουν τα τελομερή και σχετίζονται με καλύτερη υγεία είναι:
η διατήρηση ιδανικών επιπέδων βιταμίνης D
η διατροφή με υψηλή θρεπτική αξία και αποφυγή βιομηχανικά επεξεργασμένων τροφών
αποφυγή της ζάχαρης και των τροφών που μετατρέπονται εύκολα σε ζάχαρη μέσα στο ανθρώπινο σώμα (γλυκά, λευκό ψωμί, αλκοόλ, αναψυκτικά, χυμοί, πατάτες)
η άσκηση
η πρόσληψη αντιοξειδωτικών μέσα από την διατροφή και μέσω συμπληρωμάτων
η διατήρηση φυσιολογικού σωματικού βάρους
η διαχείριση του στρες και διατήρηση καλής ψυχικής υγείας
η καλή ενυδάτωση
η επαρκής ξεκούραση, τουλάχιστον 7 ώρες την ημέρα
η διόρθωση ελλείψεων σε βιταμίνες και θρεπτικά συστατικά
η λήψη μιας φυσικής πολυβιταμίνης
η λήψη ενός φυσικού ενεργοποιητή του ενζύμου της τελομεράσης
η αποφυγή έκθεσης σε τοξικούς και βλαβερούς παράγοντες όπως το κάπνισμα, η αυξημένη κατανάλωση αλκοόλ, η κατανάλωση ναρκωτικών ουσιών και η κακή χρήση φαρμακευτικών ουσιών, η έκθεση σε βαρέα μέταλλα και η έκθεση σε ακτινοβολία είτε είναι κεραίες κινητής τηλεφωνίας είτε εργαζόμαστε ή ζούμε σε απόσταση μικρότερη των 10 μέτρων από πηγές ακτινοβολίας όπως τα router που διαθέτει πια κάθε γραφείο ή σπίτι.
Μελέτες που αφορούν τα τελομερή υποδεικνύουν ότι η διατήρηση του μήκους των τελομερών δύναται να προλάβει και να θεραπεύσει τις ασθένειες που σχετίζονται με τη γήρανση και να μας επιτρέψει να αυξήσουμε τη μακροζωία μας πέρα από το
σημερινό θεωρητικό ανώτατο όριο των 125 ετών.
Καθώς το ποσοστό των κοντών τελομερών έχει συσχετιστεί με σχεδόν όλες τις χρόνιες παθήσεις η μέτρηση τους είναι ένα πολύτιμο εργαλείο στα χέρια του ιατρού που ασκεί εξατομικευμένη ιατρική. Η Ανάλυση των Τελομερών είναι ένα σημαντικό
επίτευγμα της ιατρικής στην αντιμετώπιση χρόνιων ασθενειών και στη βελτίωση της μακροζωίας.
Αξιολογήσεις
Δεν υπάρχει καμία αξιολόγηση ακόμη.